زیر و بم گیشه سینما در ۱۴۰۲

در سالی که گذشت ۵۵ فیلم در سینماها اکران شده‌اند که تعداد قابل توجهی از آن‌ها کمدی بودند و بیشترین میزان مخاطب را هم در جدول فروش به دست آوردند.

در یک ماه گذشته به کرّات از رکورد فروش و مخاطب سینما در این سال صحبت شده و مدیران بارها در گزارش‌های خود با افتخار و تاکید بر رکوردزنی، از این آمار و ارقام سخن گفته‌اند که البته چندان هم بی‌راه نیست چرا که از سال ۱۳۹۹ که کشور درگیر شیوع کرونا شد و سالن‌های سینما برای تقریبا دو سال به حالت تعطیل درآمدند، سینما چنان رکودی را تجربه کرد که خیلی‌ها با توجه به رونق گرفتن وی‌اودی‌ها امیدی نداشتند، بتواند دوباره قامت راست کند. اما اکران چند فیلم کمدی جانی تازه به سالن‌های سینما داد؛ هر چند اتفاق‌ها و التهاب‌های سیاسی و اجتماعی سال ۱۴۰۱ شرایط را به گونه‌ای پیش برد که سینما نه فقط با کاهش و حتی قهر مخاطب مواجه شد بلکه حتی در بخش تولید، دستخوش چالش‌های فراوان شد.

ناامیدی از بازگشتِ رونق به گیشه سینما تا زمستان سال گذشته و پس از یک جشنواره فجر پرحاشیه ادامه داشت تا اینکه یک فیلم کمدی در سبد اکران نوروزی ورق را برگرداند و «فسیل»، ‌کم‌کم چنان مخاطبی را به سینماها کشاند که تمام مدیران دولتی و صنفی در سینما حاضر شدند این فیلم را استثناء قرار  دهند تا در نهایت یک سال روی پرده سینما باقی بماند؛ اتفاقی که خودش یک رکورد در سینمای ایران محسوب می‌شود.

فروش این کمدی بازار فیلم‌هایی از این جنس را در سینما داغ کرد و کمدی‌ها نبض گیشه را به دست گرفتند که البته کار به اعتراض گروهی از فعالان سینمای غیرکمدی (اجتماعی) و فعالان بخش خصوصی رسید ولی آنچه مهم بوده، آمار فروش و تعداد مخاطب است که از جهاتی رکورد محسوب می‌شود و از جهاتی دیگر خیر.

در تحلیل و بررسی آمار فروش و تماشاگر فیلم‌های اکران شده در سال ۱۴۰۲، چند نکته مهم وجود دارد؛ نخست اینکه با وجود فروش بیش از هزار میلیارد تومانی و تماشاگر نزدیک به ۲۷ میلیون نفر، بالاترین تعداد مخاطب دو دهه اخیر همچنان مربوط به سال ۱۳۹۷ است که ۲۸.۵ میلیون نفر به سینما رفتند. اگرچه آمار امسال به این رقم نزدیک است اما باید توجه داشت که تعداد سالن‌های سینما در سال ۱۳۹۷، ۵۰۰ سالن بود و امسال به بیش از ۷۰۰ سینما رسیده است؛ بنابراین رشد قابل توجه مخاطب بیش از هر چیز در مقایسه با دوران رکود کرونا قابل تأمل و توجه است.  

نکته دیگر اینکه ۶ فیلم پرفروش امسال همگی کمدی هستند ولی در سال ۹۷، در میان ۶ فیلم پرفروش، فیلم‌های غیرکمدی «به وقت شام»، «لاتاری» و «مغزهای کوچک زنگ زده» هم روی پرده بودند در حالی که در اکران ۱۴۰۲، پرفروش‌ترین فیلم اجتماعی، «سه کام حبس» با ۴۱۷ هزار نفر تماشاگر و فروش ۱۹ میلیارد تومانی بوده است. این در حالی است که برخی کارشناسان سینما معتقدند اگر فیلم‌های اجتماعیِ باکیفیت و از ساخته‌های فیلمسازان اسم و رسم‌دار و نیز فیلم‌هایی که وارد شبکه قاچاق شدند، در سینماها اکران عمومی می‌شدند احتمالا تعداد مخاطبان امسالِ سینما به عدد ۳۰ تا ۳۴ میلیون نفر می‌رسید و آن وقت یک سال رویایی در تمام سه دهه اخیر رقم می‌خورد.  

در این مورد صاحب نظرانی براین باورند که باید بپذیریم آمار فروش و تماشاگر سینما برای امسال عدد بسیار خوبی است اما به معنای آن نیست که نسبت به گذشته (پیش از کرونا) با رشد و افزایش معنادار مخاطب روبرو شده‌ایم. همچنین از آنجا که تجربه نشان داده سینما معمولا وضعیت باثباتی ندارد، یک نگرانی در میان برخی سینماگران و سینماداران این است که شاید در سال آینده با کاهش قابل توجه مخاطب مواجه شویم، به همین دلیل این مسئله نیازمند اندیشیدن تمهیداتی برای اکران فیلم‌هایی است که مخاطب را همچنان به سینما جذب کند.

البته امید به رونق گیشه و استقبال مخاطب با فیلم «تمساح خونی» که از هفته گذشته راهی اکران نوروزی شد و نیز فیلم‌های «نوروز»، «پرویزخان»، «آسمان غرب»، «آپاراتچی»، «ایلیا در جستجوی قهرمان» و «بی‌بدن» فعلا تاحدودی ادامه دارد.

در ادامه و در نخستین روز از اکران رسمی فیلم‌های نوروز، آخرین آمار فروش و تعداد مخاطبان فیلم‌هایی که در یک سال گذشته روی پرده رفتند، منتشر می‌شود. این آمار براساس اطلاعات سمفا (سامانه مدیریت و فروش اکران) تا بامداد ۲۳ اسفندماه در این جدول ثبت شده است.

طبق جدول، فیلم‌های با تماشاگر بیش از یک میلیون نفر به ترتیب عبارتند از: «فسیل»، «هتل»، «هاوایی»، «شهر هرت»، «ویلای ساحلی» و انیمیشن «بچه زرنگ».

همچنین فیلم‌های شکست خورده در گیشه با فروش کمتر از یک میلیارد تومان ۱۶ مورد هستند که شامل فیلم‌هایی همچون «دست‌انداز»، «زنبور کارگر»، «شماره ۱۰»، «پرونده باز است»، «آهو»، «توچال»، «چرا گریه نمی‌کنی؟» می‌شوند.

فیلم «میان صخره‌ها» نیز با ۵۹۵ نفر تماشاگر کمترین میزان فروش و تعداد مخاطب را داشته است.

سینماهای کشور در سالی که رو به پایان است، در حالی با مجموع فروش هزار و ۱۵۳میلیارد تومان و بیش از ۲۶ میلیون و ۸۶۲ هزار نفر به استقبال اکران نوروزی می‌روند که در سال ۱۴۰۲، فیلم «ملاقات خصوصی» از سال گذشته روی پرده مانده بود و فروش قابل توجهی داشت. این فیلم در دی‌ماه سال ۱۴۰۱ اکران شد و تا پایان سال بیش از ۱۹ میلیارد تومان بلیت فروخته بود. این فیلم غیرکمدی در پاییز امسال با فروش ۳۳ میلیارد و ۹۳۷ به اکران خود در سینماها پایان داد.